Kripto para cüzdanı kısaca bir blockchain ağıyla etkileşim kurmaya yardımcı olan bir araçtır. Farklı türdeki cüzdanlar üç gruba ayrılır: Yazılım, donanım ve kağıt cüzdanlar. Bu cüzdanlar, çalışma mekanizmalarına bağlı olarak, soğuk ve sıcak cüzdanlar olarak da adlandırılabilirler.
Kripto cüzdanı sağlayıcılarının büyük kısmı yazılım tabanlıdır, bu da yazılım cüzdanlarını donanım cüzdanlara kıyasla daha kolay kullanımlı hale getirir. Fakat, donanım cüzdanları en güvenli alternatiftir. Diğer yandan kağıt cüzdanlar, kağıda basılmış bir cüzdandan oluşur fakat artık bu tür cüzdanların modası geçmiştir ve pek güvenilir olmayan cüzdanlar olarak kabul edilmektedir.
Kripto Para Cüzdanları Nasıl Çalışır?
Kripto paralar kripto cüzdanlarında gerçek anlamda tutulmazlar. Bunun yerine cüzdanlar, bir blockchain ile etkileşim kurmak için gerekli araçları sağlarlar. Başka bir deyişle bu cüzdanlar, blockchain işlemleri aracılığıyla kripto para almak ve göndermek için gerekli olan bilgileri oluştururlar. Diğer şeylerin yanı sıra, bu tip bilgiler bir ya da daha fazla açık ve gizli anahtar eşinden oluşurlar.
Bununla birlikte cüzdanlar, özel ve açık anahtarlara dayanarak oluşturulan ve alfanümerik bir belirteç olan açık adresi de içerirler. Bu tip bir adres özünde, coinlerin blockchain üzerinde gönderilebileceği belirli bir lokasyondur. Bu da, fonların size gönderilebilmesi için diğer kişilerle açık adresinizi paylaşabileceğiniz fakat özel anahtarınızı kimseyle paylaşmamanız gerektiği anlamına gelir.
Özel anahtar kullandığınız cüzdandan bağımsız olarak kripto paralarınıza erişebilmenizi sağlar. Yani bilgisayarınız ya da akıllı telefonunuz başkalarının eline geçse bile, karşılık gelen özel anahtar (ya da kurtarma cümlesi) elinizde olduğu sürece başka bir cihazdan da fonlarınıza erişebilirsiniz. Bununla birlikte, coinlerin gerçek anlamda blockchainden ayrılmadığını, yalnızca bir adresten başka bir adrese transfer edildiğini de unutmamak gerekir.
Sıcak ve Soğuk Cüzdanlar
Kripto para cüzdanları çalışma şekillerine bağlı olarak sıcak ya da soğuk olarak tanımlanabilirler. Sıcak cüzdan, herhangi bir şekilde internete bağlı olan bir cüzdandır. Örneğin, herhangi bir kripto para borsası üzerinde bir hesap açtığınızda ve cüzdanlarınıza fon gönderdiğinizde, o borsanın sıcak cüzdanına fon yatırmış olursunuz. Bu cüzdanların kurulumunun oldukça kolay olması ve fonlara hızla erişilebilmesi, bu tip cüzdanları alım satım yapan kişiler ve diğer sık kullanıcılar için kullanışlı hale getirir.
Diğer yandan soğuk cüzdanların internet bağlantısı yoktur. Bunun yerine, anahtarları çevrimdışı şekilde saklamak için fiziksel bir araç kullanırlar. Bu da onları çevrimiçi saldırı girişimlerine karşı dayanıklı hale getirir. Bu yöntem soğuk depolama olarak da bilinir ve uzun vadeli yatırımcılar için özellikle kullanışlıdır.
Yazılım Cüzdanlar
Yazılım cüzdanlarının birçok farklı türü vardır ve her biri de kendine has özelliklere sahiptir. Birçoğu bir şekilde internete bağlıdır (sıcak cüzdanlar). Aşağıda en yaygın ve en önemli yazılım cüzdanı türlerini sizin için sıraladık.
Web Cüzdanları
Web cüzdanlarını kullanarak herhangi bir şey indirmek ya da yüklemek zorunda kalmadan bir tarayıcı arayüzüyle blockchainlere erişebilirsiniz. Buna hem borsa cüzdanları hem de diğer tarayıcı temelli cüzdan sağlayıcılar da dahildir. Çoğu zaman, yeni bir cüzdan yaratabilir ve buna erişmek için kişisel bir parola oluşturabilirsiniz. Fakat, bazı hizmet sağlayıcılar sizin yerinize özel anahtarlarınızı tutar ve idare eder. Bu durum deneyimsiz kullanıcılar için daha kullanışlı olsa da, aslında tehlikeli bir uygulamadır. Eğer özel anahtarlarınızı kendi elinizde tutmuyorsanız, paranızı başkasına emanet ediyorsunuz demektir. Bu sorunu çözmek için, birçok web cüzdanı artık anahtarlarınızın idaresini tamamen ya da paylaşımlı kontrolle kendi elinizde tutmanıza izin verir.
Yani, sizin için en uygun cüzdanın hangisi olduğuna karar vermeden önce her bir cüzdanın teknik yaklaşımının ne olduğunu öğrenmek önemlidir. Kripto borsalarını kullanırken, size sunulan koruma araçlarından faydalanmalısınız.
Masaüstü Cüzdanları
İsminden de anlaşılacağı gibi bir masaüstü cüzdanlar, indirebileceğiniz ve bilgisayarınız üzerinden kullanabileceğiniz bir yazılımdır. Web temelli versiyonların aksine masaüstü cüzdanları size anahtarlarınızın ve fonlarınızın tüm kontrolünü verir. Yeni bir masaüstü cüzdanı yarattığınızda, “wallet.dat” isimli bir dosya bilgisayarınızın sabit diskine kaydedilir. Bu dosya, kripto para adresinize erişmeniz için gerekli özel anahtar bilgisini içerir, bu yüzden dosyayı kişisel bir parolayla şifrelemeniz gereklidir.
Eğer masaüstü cüzdanınızı şifrelerseniz, yazılımı çalıştırdığınız her sefer wallet.dat dosyasının okunabilmesi için parolanızı girmeniz gerekir. Eğer bu dosyayı kaybeder ya da parolanızı unutursanız, muhtemelen fonlarınıza erişiminizi de kaybedersiniz.
Bu nedenle, wallet.dat dosyanızı yedeklemeniz ve güvenli bir yerde saklamanız çok önemlidir. Bununla birlikte, özel anahtarınızı ya da kurtarma cümlenizi de dışarı aktarabilirsiniz. Bunu yaparak, bilgisayarınızın bozulması ya da bir şekilde erişim dışı olması durumunda başka cihazlardan fonlarınıza erişim sağlayabilirsiniz.
Genel olarak, masaüstü cüzdanları çoğu web versiyonundan daha güvenli kabul edilir, fakat bir kripto para cüzdanı kurmadan ve kullanmaya başlamadan önce bilgisayarınızda virüs ve kötü niyetli yazılımların bulunmadığından emin olmanız gereklidir.
Mobil Cüzdanlar
Mobil cüzdanlar, masaüstü cüzdanlarla benzer şekilde çalışır ama akıllı telefon uygulamaları olarak tasarlanmışlardır. Bu cüzdanlar, QR kodları aracılığıyla kripto para göndermenize ve almanıza olanak sağladıkları için oldukça kullanışlıdır. Buna ek olarak, mobil cüzdanların günlük transferler ve ödemeler için kullanıma uygun olması gerçek hayattaki Bitcoin, Ethereum ve diğer kripto para harcamaları için bu cüzdanları uygun bir seçenek haline getirir.
Mesela Trust Wallet mobil kripto cüzdanlarına önemli bir örnektir. Fakat aynı bilgisayarlar gibi mobil cihazlar da zararlı uygulamalara ve kötü niyetli yazılımlara karşı hassastır. Bu yüzden mobil cüzdanınızı bir parolayla şifrelemeniz ve akıllı telefonunuzun kaybolması ya da bozulması ihtimaline karşı özel anahtarlarınızı (ya da kurtarma cümlenizi) yedeklemeniz önemlidir.
Donanım Cüzdanları
Donanım cüzdanları, açık ve gizli anahtarları oluşturmak için rastgele sayı üreticileri (RNG) kullanan fiziksel, elektronik cihazlardır. Bu anahtarlar daha sonra internete bağlı olmayan cihazın kendisinde saklanır. Bu nedenle donanım cüzdanları, bir soğuk cüzdan türüdür ve en güvenli seçeneklerden biri olarak kabul edilir. Bu cüzdanlar çevrimiçi saldırılara karşı yüksek seviyede güvenlik sunsa da, donanım yazılımının düzgün şekilde yapılmaması durumunda bazı riskler de barındırırlar. Ayrıca, donanım cüzdanları daha az kullanıcı dostudur ve sıcak cüzdanlara kıyasla fonlara erişim daha zordur.
Kağıt Cüzdanlar
Bir kağıt cüzdan, üzerinde bir açık adresin ve özel anahtarın QR kodu formatında fiziksel olarak basılı olduğu bir kağıt parçasıdır. Kripto para işlemlerini gerçekleştirmek için daha sonra bu kodlar taratılabilir.
Bazı kağıt cüzdan web siteleri çevrimdışı durumdayken yeni adresler ve anahtarlar oluşturabilmeniz için kodlarını indirmenize izin verir. Böylece bu cüzdanlar çevrimiçi hackleme saldırılarına karşı büyük oranda dayanıklı hale gelir ve soğuk depolamaya alternatif olarak değerlendirilebilir.
Fakat çok sayıda kusuru nedeniyle kağıt cüzdanların kullanımı artık tehlikeli kabul edilir ve önerilmez. Bu cüzdanları yine de kullanmak istiyorsanız, risklerin farkında olmanız çok önemlidir. Kağıt cüzdanların başlıca sıkıntılarından biri fonların kısmen gönderilememesi ve yalnızca tüm bakiyenin tek seferde gönderilmesinin mümkün olmasıdır.
